ทำไมโตมาเห็นเบียร์ดังแค่ สิงห์, ช้าง?

สงสัยกันไหมคะ ทำไมมีเบียร์แค่ช้างกับสิงห์ แล้วก็สิงห์กับช้าง ครองตลาดเบียร์ไทยแบบไม่มีใครแซงขึ้นมาได้ทั้งๆ ที่คนไทยกินเบียร์เยอะไม่แพ้ชาติใดในโลก รายงานของ Euromonitor บอกว่าพี่ไทยซดเบียร์เก่งอันดับต้นของเอเชียแปซิฟิกเลยทีเดียว เราไปไล่ดูกัน 

เกือบ 90 ปีที่ประเทศไทยมีเบียร์เจ้าใหญ่อยู่แค่ 2 เจ้า คือ บริษัท บุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด เอกชนผู้ผลิตเบียร์รายแรกของประเทศไทย เจ้าของเบียร์สิงห์ และ บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) เจ้าของเบียร์ช้าง

แค่บริษัทเจ้าของสิงห์ กับ ช้างรวมกันก็กินส่วนแบ่งการตลาดเบียร์ไทยไปแล้วเกือบ 95% จากมูลค่าตลาดเบียร์ปี 2562 สูงถึง 260,000 ล้านบาท 

• บริษัท บุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด  ครองตลาดคนเดียวเกือบ 60%
• บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) ครองอยู่ราว 35%
• ที่เหลือเป็นของ บริษัท ไทย เอเชียแปซิฟิคบริวเวอรี่ จำกัด เจ้าของ เบียร์ Heineken ไม่ถึง 5%
• และเจ้าคราฟต์เบียร์เล็กๆ รวมกัน ได้ส่วนแบ่งการตลาดไปประมาณ 3%

ทำไมไม่มีคู่แข่งรายย่อยเกิดขึ้น? 

ถ้าจะถามว่าเพราะคนไทยดื่มเบียร์น้อยหรือ? ทุกคนต้องส่ายหัวรัวๆ เพราะทั้งคนที่บ้าน คนข้างบ้าน และรายงานของ Euromonitor บอกว่าปริมาณการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ต่อหัวของไทยสูงเป็นอันดับต้นๆ ในภูมิภาคอาเซียน เอาหละ..เรามาดูอุปสรรคขวางกั้นกัน

1. กฎหมาย!! (ฉบับเก่า ปัจจุบันยกเลิกแล้ว)

ข้างต้นเป็นข้อกำหนดจากกรมสรรพสามิต ว่าด้วยหัวข้อการขออนุญาติทำสุราแช่ชนิดเบียร์เพื่อขาย กำหนดว่า  

• ต้องมีทุนจดทะเบียนไม่ต่ำกว่า 10 ล้านบาท 
• ถ้าจดเป็นโรงเบียร์ใหญ่ต้องผลิตได้ไม่ต่ำกว่า 10 ล้านลิตร ต่อปี 
• ถ้าจดเป็นโรงเบียร์เล็ก ต้องผลิตได้ไม่ต่ำกว่า 100,000 ลิตร ต่อปี

ตัวเลขนี้เป็นกำแพงกีดกันรายเล็กมายาวนาน ซึ่งวันนี้ถูกยกเลิกไปแล้ว 

เอ๊ะ? ตัวเลขนี้มันทำไมต้องเท่านี้ แล้วมันมาจากไหน? ฝากไว้ให้สงสัยกันต่อ เพราะไม่มีคำตอบให้เหมือนกันค่ะ

2. สัมปทาน 

ย้อนกลับไปสมัยพระยาภิรมย์ภักดี ต้นตำนานเบียร์สิงห์ ได้มีการต่อรองซื้อสัมปทานกับทางราชการ จัดตั้งบริษัท บุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด ด้วยทุน 6 แสนบาท เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2476 [1] ทำให้นับแต่นั้นเป็นต้นมา เบียร์สิงห์ผูกขาดตลาดนานกว่า 60 ปี 

ปี 2542 รัฐบาลยกเลิกสัมปทานโรงงานสุรา ตั้งใจว่าจะเปิดเสรีการค้าสุรามากขึ้น แต่เอาเข้าจริงกลายเป็นมหากาพย์การหลอมรวมอยู่ในมือเดียวครั้งใหญ่อีกครั้ง 

เมื่อ บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) ชนะประมูลซื้อโรงงานสุราจากรัฐบาลได้ทั้งหมด 12 โรง และเริ่มดำเนินการในปี 2543 หลังจากนั้นยังได้ซื้อ โรงงานสุราอีกหลายโรง ทั้งโรงที่ผลิตสุราตราเสือขาวและโรงที่ผลิตสุราตราหมีขาว แล้วไทยเบฟฯ ก็ได้ครอบครองตลาดเมืองไทยรองจาก บุญรอดบริวเวอรี่ มาจนถึงทุกวันนี้ 

3. ในอดีตข้อ 1. + 2. = รายเล็กผลิตสุรา = เหล้าเถื่อน!! 

เมื่อปรากฎการณ์ข้อ 1 และ 2 รวมกันทำให้กระบวนการผลิตสุราท้องถิ่น รวมถึงการผลิตเบียร์ขึ้นเอง เท่ากับ ‘เหล้าเถื่อน’ ถ้าไม่มีทุนจดทะเบียน 10 ล้านบาท มีกำลังผลิตไม่ถึงปีละ 100,000 ลิตร คือ...คุณผลิตเหล้าเถื่อนค่ะ เหตุผลนี้ รัฐบาลจึงต้องออกทำลายและปราบปรามอย่างเข้มงวด 

ดังนั้นใครอยากขายเบียร์ก็ให้นำเข้ามา และเกิดรายย่อยนำเข้าเบียร์นอกมามากมาย กำแพงต่อไปคือ 

4. ห้ามโฆษณา! 

ใดๆ หนอเมืองพุทธ สุราเมระยะฯ พรบ. ควบคุมเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ 2551 มาตรา 32 กำหนดว่า ‘ห้ามมิให้ผู้ใดโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือ แสดงชื่อ หรือ เครื่องหมายของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อันเป็นการอวดอ้างสรรพคุณ หรือชักจูงใจผู้อื่นโดยตรงหรือโดยอ้อม’ 

ข้อนี้ใครยิงโฆษณาจากในประเทศไทยผิดทั้งหมด แต่....ถ้าไปยิงจากต่างประเทศ OK! ดังนั้น ต้องมีทุนนำเข้าอย่างเดียวไม่ได้ ต้องมีทุนไปยิงแอดจากเมืองนอกด้วย 

5. ภาษีนำเข้าสูงเมื่อเทียบกับสินค้านำเข้าอื่น 

เมื่อปี 2560 กรมสรรพสามิต เพิ่มภาษีนำเข้าสุรา 150% ไปอยู่ที่เพดานที่ 60% ขึ้นอยู่กับปริมาณดีกรีที่นำเข้ามา เบียร์เริ่มต้น 78 บาทสูงสุด 178 บาทต่อขวด [2] 

ข่าวดีคราฟต์เบียร์ กฎกระทรวงปลดล็อกผลิตเหล้าเบียร์  แต่ไม่ใช่เพื่อการค้านะ 

ณัฐกร อุเทนสุต โฆษกกรมสรรพสารมิตบอกว่า “วันนี้ คราฟต์เบียร์ทำได้แล้ว ทำได้เลย โดยไม่ต้องมีทุนจดทะเบียนและไม่ต้องมีเกณฑ์ขั้นต่ำในการผลิต อย่างไรก็ตาม ต้องมีเรื่องการตรวจสอบคุณภาพและสิ่งแวดล้อม เพราะเราอยากให้มีการผลิตที่มีคุณภาพและยั่งยืน” นายณัฐกร กล่าวต่อว่า การแก้ไขกฎกระทรวงเพื่อให้ประชาชนมีกระบวนการผลิต โดยต้องขออนุญาตกับกรมสรรพสามิต ถ้าไม่ขออนุญาตจะมีความผิดตามกฎหมาย 

แต่ถ้าจะผลิตเพื่อการค้า บรรจุขวด ต้องทำEIAซึ่งใช้ค่าใช้จ่ายสูงอยู่ดี 

คาราบาวกรุ๊ป เขย่าบัลลังก์ 

และแล้วผู้เล่นรายใหญ่เบอร์ใหม่ก็เข้ามา กับคุณสมบัติผ่านทุกข้อ ทุ่มงบ 4000 ล้านบาท กำลังการผลิต 400 ล้านลิตรต่อปี ถ้าคาราบาวก้าวเข้ามาแล้วประสบความสำเร็จ ตัวเลขสัดส่วนการตลาดจะเปลี่ยนไปมาก สำหรับสิงห์และช้างเจ้าบัลลังก์เดิม ซึ่งคาราบาวก็มาพร้อมขนาด Marketing ที่ไประดับโลกแล้วและความเชี่ยวชาญในเบียร์คุณภาพเยี่ยม โด่งดังมาจากเบียร์สดนับสิบชนิดที่โรงเบียร์เยอรมันตะวันแดง 

เราต้องมารอติดตามในไตรมาส 4 ปีนี้ คอเบียร์จะเปลี่ยนใจไหม เราน่าจะได้เห็นเจ้าตลาดใหม่เข้ามาแบ่งเค้กก้อนโตอีกหนึ่งราย