ทำไมเวียดนามถึงฉลองปีแมวในวันตรุษจีน ไม่ใช่กระต่าย

ประเทศไทยเป็นประเทศที่รับอิทธิพลจากจีนอย่างมหาศาล สืบเนื่องมาจากชาวจีนที่เคยเดินทางอพยพเข้ามาอาศัยอยู่ในประเทศไทยมานมนานจนวัฒนธรรมจีนเริ่มแทรกซึมหลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวกับสังคมไทย วัฒนธรรมจีนส่งอิทธิพลมายังด้านสถาปัตยกรรม อาหารการกิน และความเชื่อต่างๆ รวมถึงเทศกาลตรุษจีนที่ได้กลายเป็นวันสำคัญของชาวไทยไปแล้ว 
 
วันตรุษจีน หรือที่คนทั่วโลกรู้จักกันในชื่อ ‘Lunar New Year’ หรือ ‘เทศกาลฤดูใบไม้ผลิ’ เป็นการเฉลิมฉลองวันใหม่ตามปฏิทินจีน และยังเป็นวันเฉลิมฉลองเนื่องในโอกาสสิ้นสุดฤดูหนาว ต้อนรับฤดูใบไม้ผลิที่อบอุ่น เนื่องจากปฏิทินจีนเป็นแบบสุริยจันทรคติ ตรุษจีนจึงมักเรียกว่า ‘วันขึ้นปีใหม่จันทรคติ’
 

ถ้าเราเดินไปตามท้องถนน หรือตามห้างสรรพสินค้าในเมืองไทยก็จะมีการประดับประดาด้วยเครื่องประดับตกแต่งเกี่ยวกับตรุษจีนกันอย่างมากมาย ที่สำคัญคือ กระต่าย ซึ่งเป็นปีนักษัตรประจำปี 2023 นี้ ถูกประดับไว้ตามสถานที่ต่างๆ เพื่อเป็นการเฉลิมฉลอง  
 
แต่ถ้าเราเดินทางไปยังประเทศเวียดนามในช่วงตรุษจีนนี้ จะพบว่าแทนที่เห็นกระต่ายเรากลับพบกับบรรดาแมวประดับประดาอยู่เต็มเมือง ไม่ว่าจะเป็นป้าย ทางเข้าบ้าน หรือตามสถานที่ต่างๆ ทีแรกอาจเข้าใจไปว่า หรือชาวเวียดนามจะชอบแมวเป็นพิเศษ? หรือแมวเป็นสัตว์มงคลที่ผู้คนชอบบูชากันในวันเทศกาล จะคิดไปทางไหนก็ไม่มีคำตอบที่ถูกต้อง เพราะคำตอบจริงๆ นั้นคือ ชาวเวียดนามเฉลิมฉลองให้กับปีแมว ไม่ใช่ปีกระต่ายเหมือนประเทศไทยบ้านเรา  

ว่าแต่ทำไมชาวเวียดนามถึงมีปีแมว? 

ตามปฏิทินจีนนั้นประกอบไปด้วย 12 นักษัตร ได้แก่ ชวด ฉลู ขาล เถาะ มะโรง มะเส็ง มะเมีย มะแม วอก ระกา จอ และกุน หรือถ้าพูดเป็นภาษาทั่วไป คือ หนู วัว เสือ กระต่าย มังกร งู ม้า แพะ ลิง ไก่ สุนัข และหมู แต่ตามความเชื่อของชาวเวียดนามนั้น วัวถูกแทนที่ด้วนกระบือ และกระต่ายถูกแทนที่ด้วยแมว ความเชื่อนี้ยังไม่มีใครสามารถให้คำตอบที่แน่ชัดได้นอกจากเป็นทฤษฎีที่คิดกันมา  

มีความเป็นไปได้ว่าปีนักษัตรของชาวเวียดนามถูกแปรเปลี่ยนไปตามวิถึชีวิต อย่างวัวนั้นถูกเปลี่ยนเป็นกระบือ เพราะชาวเวียดนามมีชีวิตอยู่คู่กับกระบือในการทำนามากกว่าวัว ส่วนเรื่องแมวนั้นมีอยู่หลายทฤษฎี บ้างก็ว่าชาวเวียดนามคุ้นเคยกับภาพหนูในทุ่งนาและการเลี้ยงแมวเพื่อล่าหนู บ้างก็ว่าชาวเวียดนามเห็นว่าหนูกับกระต่ายมีความคล้ายคลึง และไม่อยากให้ปีนักษัตรดูซ้ำกัน จึงนำแมวมาแทนกระต่าย แต่ที่น่าสนใจคือเรื่องภาษา 
 
ในภาษาจีนนั้นคำที่ใช้เรียก กระต่าย นั้นออกเสียงว่า “มาว” (mao) จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้ชาวเวียดนามเข้าใจว่า มาว หรือ เมียว (meo) ซึ่งเป็นเสียงของแมวเวลาส่งเสียงร้อง เลยเป็นที่มาว่าทำไมกระต่ายถึงถูกแทนที่ด้วยแมว 
 
อย่างไรก็ตาม แมวไม่ใช่สัตว์ธรรมดา เพราะตามความเชื่อจีน แมวเป็นสัญลักษณ์แห่งโชคลาภที่นำความรุ่งเรืองมาให้กับเจ้าบ้าน อย่างที่ญี่ปุ่นนั้นก็มีแมวกวักเรียกทรัพย์ บางคนให้ความเห็นด้วยความขำขันว่า “ดูเหมือนชาวเวียดนามจะเป็นทาสแมวแน่ๆ เพราะนอกจากจะมีปีแมวแล้ว ยังมีปีขาล (เสือ) อีกด้วย ปีแมวแบบสองเด้งไปเลย”