โลกในยุคโลกาภิวัตน์ที่เราพึ่งพา ปัญญาประดิษฐ์ (AI) กลายเป็นเรื่องปกติ แม้บางคนจะกังขากับเรื่องนี้ แต่ต้องยอมรับว่ามันแทรกซึมอยู่ในทุกการกระทำที่เราทำลงบนโลกดิจิทัล ไม่ว่าจะเป็นการเข้าเว็บไซต์ ค้นหา สตรีมมิ่ง ช้อปปิ้ง แชท หรือแม้กระทั่งตอนนี้ที่คุณกำลังอ่านข้อความเราอยู่
ไม่ต้องตกใจไปหรอก เพราะนั่นก็เป็นแค่การเก็บข้อมูล Digital Footprint หรือรอยเท้าบนโลกดิจิทัล จะว่าไป AI ก็มีส่วนคล้ายกับ “หมูเด้ง” เหมือนกัน ตรงวลีที่ว่า “รันทุกวงการ”
AI ในมิติความยั่งยืน
ตัดเข้าเรื่องที่อยากเล่าแบบตรงๆ กับเรื่องราวของ AI ปัญญาประดิษฐ์ในบทบาทสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (SDGs : Sustainable Development Goals) ที่มุ่งสร้างโลกที่ดีขึ้นสำหรับทุกคนในทุกๆ ด้าน ซึ่งจะช่วยตอบคำถามที่ว่า AI สร้างโลกให้ดีขึ้นได้จริงหรือ?
AI กับสุขภาพ
#SDG3 : Good Health and Well-being
เคยคิดไหมว่า AI อาจเป็นเพื่อนดูแลสุขภาพ? เพราะพูดถึง AI หลายคนอาจจะนึกถึงหุ่นยนต์คุยกับเรา หรืออะไรก็ตามที่มันดูเหมือนมาจากอนาคต แต่รู้ไหมว่ามันกำลังช่วยให้ชีวิตเราดีขึ้นในหลายๆ ด้าน โดยเฉพาะเรื่องสุขภาพ ไม่ใช่แค่การรักษาโรคเท่านั้น ทว่ายังสามารถป้องกันและวิเคราะห์ความเสี่ยงต่างๆ ได้ด้วย
ตัวอย่างที่ชัดสุด คือการที่ AI ช่วยวินิจฉัยโรคก่อนที่เราจะมีอาการซะอีก เช่น สามารถตรวจจับการเปลี่ยนแปลงในร่างกายที่เราอาจจะไม่ทันสังเกตเห็น แต่เป็นต้นเหตุของมะเร็ง ปัจจัยเสี่ยงเบาหวาน หรือวิเคราะห์คลื่นไฟฟ้าหัวใจที่สามารถทำนายโรคหัวใจ ซึ่งทั้งหมดนี้ทำให้เราสามารถรักษาได้ตั้งแต่เนิ่นๆ ไม่ต้องรอให้อาการหนักหรือระยะสุดท้าย ลดอัตราการตายก่อนวัยอันควร
วิทยาการทางการแพทย์ใช้ AI ครอบคลุมทุกด้าน ทั้งวิเคราะห์ข้อมูลรายบุคคล การรักษา ผ่าตัด และเรื่องของยา เป็นไปตามเป้าหมายที่ 3 การสร้างหลักประกันการมีสุขภาวะที่ดี และส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีสำหรับทุกคนในทุกช่วงวัย (Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages) ส่งผลต่อการลดอัตราการเสียชีวิตและยกระดับคุณภาพชีวิต
AI กับการเรียนรู้ตลอดชีวิต
#SDG4 : Quality Education
ปัญญาประดิษฐ์เข้ามามีบทบาทในการปรับปรุงการศึกษา โดยพัฒนาเครื่องมือการเรียนรู้ที่ใช้ AI เช่น แพลตฟอร์มการเรียนออนไลน์ที่มีการปรับการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล หรือการใช้ AI ในการประเมินผลการเรียนรู้ของนักเรียนเพื่อปรับปรุงการสอนให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เทคโนโลยีเหล่านี้ยังช่วยให้การศึกษาเข้าถึงได้มากขึ้นและสามารถลดช่องว่างทางการศึกษาในทุกพื้นที่ สอดคล้องกับเป้าหมายที่ 4 การสร้างหลักประกันว่าทุกคนมีการศึกษาที่มีคุณภาพอย่างครอบคลุมและเท่าเทียม และสนับสนุนโอกาสในการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all)
AI กับพลังงานโลกสีเขียว
#SDG7 : Affordable and Clean Energy
รู้ไหมว่า AI ยังช่วยเราประหยัดพลังงานและรักษาสิ่งแวดล้อม ด้วยเทคโนโลยีที่สามารถบริหารจัดการพลังงานจากแหล่งพลังงานหมุนเวียน อย่างพลังงานแสงอาทิตย์และลมได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น แถมยังช่วยลดการสูญเสียพลังงานได้ด้วย
นอกจากนี้ AI ยังช่วยคำนวณการใช้พลังงานในเวลาจริง ทำให้เราสามารถใช้พลังงานได้อย่างคุ้มค่าที่สุด หรือตั้งเวลาเปิด-ปิดเครื่องใช้ไฟฟ้า ช่วยให้เซฟการใช้พลังงานแถมเซฟเงินในกระเป๋า และมีไลฟ์สไตล์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ซึ่งทำให้เป้าหมายที่ 7 การสร้างหลักประกันว่าทุกคนเข้าถึงพลังงานสมัยใหม่ในราคาที่สามารถซื้อหาได้ เชื่อถือได้ และยั่งยืน (Ensure access to affordable, reliable, sustainable and modern energy for all) ไม่ใช่เรื่องยากเกินไป
AI กับนวัตกรรมที่ทำให้โลกดีขึ้น
#SDG9 : Industry, Innovation, and Infrastructure
การใช้ปัญญาประดิษฐ์ยังเปลี่ยนแปลงอุตสาหกรรมต่างๆ ให้ยั่งยืนขึ้น เช่น ในภาคการผลิตและการขนส่ง ที่ AI ช่วยทำให้การผลิตมีประสิทธิภาพ ลดต้นทุน และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีนัยสำคัญ ดันเป้าหมายที่ 9 คือสร้างโครงสร้างพื้นฐานที่มีความยืดหยุ่นต่อการเปลี่ยนแปลง ส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมที่ครอบคลุมและยั่งยืน และส่งเสริมนวัตกรรม (Build resilient infrastructure, promote inclusive and sustainable industrialization and foster innovation) การนำ AI ไปใช้ในกระบวนการเหล่านี้ถือเป็นก้าวสำคัญในการสร้างโลกที่ยั่งยืน
AI กับการบริโภคและการผลิตอย่างมีความรับผิดชอบ
#SDG12 : Responsible Consumption and Production
อีกเรื่องที่น่าสนใจคือการที่ AI ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในกระบวนการผลิตและการใช้ทรัพยากรอย่างมีความรับผิดชอบ เช่น การใช้ AI ในการจัดการทรัพยากรในอุตสาหกรรม เกษตรกรรม เพื่อให้ได้ผลผลิตที่ดีขึ้น โดยไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม หรือใช้ AI ตรวจสอบเพื่อลดการสูญเสียอาหาร ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการสร้างระบบการบริโภคที่ยั่งยืน ตรงตามเป้าหมายที่ 12 การสร้างหลักประกันให้มีแบบแผนการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน (Ensure sustainable consumption and production patterns) ที่ครอบคลุมประเด็นการจัดการและการใช้ทรัพยากรธรรมธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน การลดของเสียที่เป็นอาหาร (Food waste) ลดการปล่อยสารเคมีและของเสียเป็นพิษออกสู่ธรรมชาติและจัดการอย่างถูกต้อง ลดของเสียโดยกระบวนการ Reuse และ Recycle การจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างยั่งยืน
AI กับการสู้โลกร้อน
#SDG13 : Climate Action
สำหรับการแก้ไขปัญหาสภาพภูมิอากาศ AI เป็นเครื่องมือสำคัญที่ถูกใช้วิเคราะห์ข้อมูลสภาพอากาศและการคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศ ช่วยให้สามารถตอบสนองได้อย่างทันท่วงที รวมถึงการใช้ AI ในการตรวจสอบและจัดการมลพิษ ฝุ่น PM2.5 คำนวณการดูดซับคาร์บอน ประเมินคาร์บอนเครดิต ติดตามการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากโรงงาน การตัดไม้ทำลายป่า จุดความร้อนที่เป็นต้นเหตุไฟไหม้ป่า ตรงตามเป้าหมายที่ 13 ปฏิบัติการอย่างเร่งด่วนเพื่อต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและผลกระทบที่เกิดขึ้น (Take urgent action to combat climate change and its impacts)
AI กับการทำงานร่วมกันเพื่อโลก
#SDG17 : Partnerships for the Goals
สุดท้าย AI ยังช่วยสนับสนุนการสร้างพันธมิตรระหว่างองค์กรต่างๆ เพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน การเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างประเทศต่างๆ และการใช้ AI เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลสามารถช่วยให้หน่วยงานต่างๆ ทำงานร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นในการตอบสนองต่อปัญหาทั่วโลก เช่น การจัดการโรคระบาดหรือวิกฤตด้านสิ่งแวดล้อม ช่วยให้บรรลุเป้าหมายที่ 17 เสริมความเข้มแข็งให้แก่กลไกการดำเนินงานและฟื้นฟูสภาพหุ้นส่วนความร่วมมือระดับโลกสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืน (Strengthen the means of implementation and revitalize the global partnership for sustainable development)
AI สร้างโลกให้ดีขึ้นได้จริงหรือ? ทุกอย่างล้วนมีสองด้าน เมื่อ AI คือเครื่องมือใหม่ที่ทรงพลัง แต่ขณะเดียวกัน ก็ต้องหาจุดที่พอดี ไม่ทุ่มเททรัพยากรซึ่งว่ากันถึงที่สุดคือ ‘ชีวิต’ ไปที่ AI (เครื่องจักร) มากจนเกินไป เพราะทุกสิ่งที่เกิดขึ้นมีทั้งด้านดีและร้าย อยู่ที่ว่าเราจะใช้มันอย่างไร ใช้มันเพื่ออะไร ค้นหาคำตอบเพิ่มเติมได้ใน AI มนต์วิเศษสร้าง Growth หรือจอมเขมือบทรัพยากรโลก (ที่อาจร้ายกว่ามนุษย์)
