ใกล้กับพระบรมมหาราชวัง มีสวนสวยที่มีความเป็นสวนอังกฤษ รื่นรมย์ สงบ ทำให้นึกถึงวันที่สวนแห่งนี้สร้างเสร็จ สวนแห่งนี้เคยมีสวนสัตว์อยู่ด้วย
สวนที่ว่าคือ สวนพฤกษศาสตร์และสวนสัตว์ ณ พระราชอุทยานสราญรมย์
ถ้าจะทำความเข้าใจพื้นที่บริเวณนี้อย่างสมบูรณ์ ต้องย้อนกลับไปอีกหน่อย ให้ถึงตัวพระราชวังสราญรมย์ อาคารฝรั่งที่ออกแบบโดย เฮนรี่ อลาบาสเตอร์ โดยพระราชดำริของรัชกาลที่ 4 เริ่มสร้างเมื่อ พ.ศ.2409 แต่มาสร้างเสร็จในรัชกาลที่ 5 พระราชอุทยานสราญรมย์ เป็นอุทยานของวังสราญรมย์
ว่ากันว่า วังสราญรมย์แห่งนี้รัชกาลที่ 4 ทรงมีพระราชปรารภ ให้เป็นที่ประทับในวันที่พระองค์จะยกพระราชบัลลังก์ให้เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ แล้วทรงมาประทับถวายคำปรึกษาข้อราชการในฐานะ พระพุทธเจ้าหลวง แต่กาลไม่เป็นดังคาด เสด็จสวรรคตลงก่อน
พระราชวังสราญรมย์มาสร้างเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานให้เป็นที่ประทับของพระเจ้าน้องยาเธอ กาลต่อมาเคยเป็นที่ทำการของกระทรวงการต่างประเทศ
พื้นที่นี้หากรวมวังกับสวน และวัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม นับเป็นอภิมหาโปรเจกต์ของรัชกาลที่ 4 ที่มีทั้งวัง วัด และสวนพระราชอุทยาน เริ่มสร้างเมื่อ พ.ศ.2417 พื้นที่ของสวนไม่ใช่น้อยๆ แต่เป็นการรวม 3 วังเข้าไว้ด้วยกัน คือ วังริมถนนสนามไชยเหนือ กลาง และใต้
พระราชอุทยานแห่งนี้สร้างเป็นสวนพฤกษศาสตร์แบบตะวันตก ที่นี่ได้รวมเอาพันธุ์ไม้แปลกๆ เข้ามารวมกันไว้ ตามบันทึกบอกไว้ว่า
“กรมหมื่นสรรพสาตรศุภกิจประทานใบดาดตะกั่ว เจ้าสุริยเมืองนครเชียงใหม่ ส่งกล้วยไม้ชื่อ เอื้องคำ เอื้องกระเจียง เอื้องเงิน เอื้องผึ้ง เอื้องช้างง้าว ต้นเมี่ยง พระยาวรเดชศักดาวุธส่งบอนชื่อ แววมยุรา เล็บครุฑ พระยาศิริไอยสวรรค์ส่งบอนเหง้าใหญ่ ชื่อทับทิมก้านเขียว รัตนกุมพล เกหลง ดวงกุดั่น ฯลฯ”
และอย่างที่เล่าคือ มีพื้นที่สวนสัตว์ ตั้งแต่หมีหมา ไก่ฟ้า มุดสัง (สัตว์ตระกูลเดียวกับอีเห็น ชะมด พังพอน) ลิงลม เสือดาว นางโก้ง นกแก้ว จระเข้ ฯลฯ
พระราชอุทยานสราญรมย์เปิดอุทยานในราชกิจจานุเบกษา วันที่ 13 สิงหาคม ร.ศ 112 (พ.ศ. 2436) เปิดให้ประชาชนเข้าชมทุกวันเสาร์และอังคาร บ่ายสามโมงถึงย่ำค่ำ มีพระอภิรักษ์ราชอุทยานเป็นผู้รับผิดชอบ นับเป็นสวนพฤกษศาสตร์และสวนสัตว์แห่งแรกของพระนคร
สวนแห่งนี้เคยเป็นสถานที่จัดงานฤดูหนาวในสมัยรัชกาลที่ 6 เป็นที่ตั้งของ ทวีปัญญาสโมสร สปอร์ตคลับแห่งแรกของสยามหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง รัชกาลที่ 7 พระราชทานให้รัฐบาลใช้เป็นที่ทำการของคณะราษฎร และที่ตั้งของสโมสรราษฎร์สราญรมย์
จนกระทั่ง พ.ศ.2503 คณะรัฐมนตรีมีมติมอบให้กรุงเทพมหานครปรับปรุงเป็นสวนสาธารณะ ปัจจุบันสวนสราญรมย์จึงไปอยู่ในความดูแลของกรุงเทพมหานคร
สำหรับวัดราชประดิษฐ์เป็นวัดขนาดเล็กเพื่อเป็นต้นแบบของวัดธรรมยุตนิกาย อุโบสถมีพระประธานงดงาม เจดีย์ทรงระฆังอยู่ด้านหลังโบสถ์ รูปแบบการวางผังตามพระราชนิยมรัชกาลที่ 4 เป็นวัดขนาดเล็ก แต่มีศิลปะงดงามทรงคุณค่า
หากจะชมเมกกะโปรเจกต์พระราชวังสราญรมย์ต้องค่อยๆ เดินชมตั้งแต่พระราชวัง มาที่สวน และวัดราชประดิษฐ์ ใช้เวลาครึ่งวันจะเห็นถึงความตั้งใจที่จะทำให้พื้นที่แห่งนี้เป็นที่ประทับของรัชกาลที่ 4 เมื่อมีแขกบ้านแขกเมืองเข้ามาจะได้ชมสิ่งที่มีความทันสมัย มีคุณค่า เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงเมืองสยามให้มีความทันสมัย ศิวิไลซ์ เหมือนนานาอารยประเทศ
