จากการที่รัฐบาลมีนโยบายในการส่งเสริมการท่องเที่ยวและ Soft Power ของประเทศไทยให้เป็นที่รู้จักแพร่หลายไปสู่ระดับนานาชาติ โดยหนึ่งในเรื่องที่อยู่ระหว่างการขับเคลื่อนก็คือ การดันจังหวัดเชียงใหม่สู่มรดกโลกทางวัฒนธรรม โดย สุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ได้ลงพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และให้ข้อมูลว่า จังหวัดเชียงใหม่ถือเป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานมีความโดดเด่นทางด้านศิลปะวัฒนธรรมภูมิปัญญารวมทั้งประเพณีที่เอกลักษณ์ล้านนา ซึ่งในปีหน้าจังหวัดเชียงใหม่จะเข้าสู่ปีที่ 730 ปี จึงอยากจะผลักดันให้เมืองเชียงใหม่เข้าสู่เมืองมรดกโลกขององค์การยูเนสโก ที่จะสอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงวัฒนธรรมที่เน้นเศรษฐกิจวัฒนธรรมผลักดันสู่อุตสาหกรรมที่สร้างสรรค์ยกระดับการท่องเที่ยวและประเพณีของไทยให้เป็นหมุดหมายของนักท่องเที่ยวต่างชาติที่จะมาสัมผัสประเพณีของไทย
ศุภฤกษ์ ภาวิไล คณะทำงานและเลขานุการ คณะทำงานเร่งรัดดำเนินการขับเคลื่อนนำเสนอแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมเชียงใหม่เป็นมรดกโลก กล่าวว่า จังหวัดเชียงใหม่เคยเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรล้านนาตั้งอยู่บนพื้นที่ภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยที่มีแหล่งมาดกวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่า รวมถึงสถานขนบธรรมเนียมประเพณีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานและจะมีอายุครบ 730 ปีในปี 2569 นี้ ทางคณะพนักงานจึงมีความเห็นว่าเชียงใหม่ควรที่จะมีการผลักดันให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนครั้งแรกของประเทศไทย
สำหรับสถานที่แหล่งมรดกสำคัญเมืองเชียงใหม่ ที่จะผลักดันสู่แหล่งมรดกโลก ประกอบด้วย วัดสำคัญจำนวน 7 แห่ง โดยเกณฑ์ในการคัดเลือกจะเลือกวัดที่เป็นสถานที่ที่มีความสัมพันธ์ในด้านประวัติศาสตร์ศิลปะวัฒนธรรมภูมิปัญญารวมประเพณีที่เอกลักษณ์ล้านนาและการอยู่ร่วมกับชาวบ้านในพื้นที่นั้นๆ
สำหรับ 7 วัดได้แก่
1.วัดเชียงมั่น 2.วัดอุโมงค์ 3.วัดพระสิงห์ฯ
4.วัดสวนดอก
5.วัดพระธาตุดอยสุเทพฯ
6.วัดเจดีย์หลวง
7.วัดเจ็ดยอด
ทั้งนี้ยังรวมถึง แนวคูเมือง, กำแพงเมือง, แจ่ง 4 แห่ง และประตูเมือง 5 แห่งอีกด้วย
ศุภฤกษ์ กล่าวต่อว่า สำหรับประโยชน์ที่เชียงใหม่จะได้รับเมื่อเป็นมรดกโลกนั้น คาดว่า เมืองเชียงใหม่จะได้รับความสนใจจากภาครัฐและภาคส่วนที่เกี่ยวข้องมากยิ่งขึ้นโดยเฉพาะด้านการอนุรักษ์ทางวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน ได้รับการสนับสนุนจากองค์การยูเนสโกในกรณีเกิดภัยพิบัติ อุทกภัย แผ่นดินไหว จะได้รับการช่วยเหลือทั้งงบประมาณ ผู้เชี่ยวชาญองค์ความรู้การบูรณะหรือปกป้องโบราณสถาน
ทางด้านเศรษฐกิจโดยเฉพาะด้านการท่องเที่ยวและภาคบริการต่อเนื่อง ส่งผลให้มีการเพิ่มจํานวนนักท่องเที่ยว จะเกิดความตื่นตัวในการเตรียมความพร้อมภายในเมืองเพื่อรองรับจํานวนผู้มาเยือนที่เพิ่มมากขึ้นส่งผลเกิดการพัฒนาเศรษฐกิจ
ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ระบบการขนส่งสาธารณะภายในพื้นที่และการยกระดับพัฒนาด้านคมนาคมเป็นศูนย์กลาง บริการต่อเนื่องในภาคท่องเที่ยวทั้งระบบ สร้างงานเพิ่มรายได้ให้กับคนในท้องที่ และยังเป็นโอกาสการพัฒนาในชุมชนอย่างเป็นระบบโดยการมีส่วนร่วมอย่างเป็นรูปธรรมในการพัฒนาและอนุรักษ์เมือง ทั้งนี้ยังเพิ่มความตระหนักรู้และความภาคภูมิใจในวัฒนธรรมท้องถิ่น ทั้งก่อนและภายหลังการได้เป็น มรดกโลก เป็นการสร้างความเข้าใจในแต่ละ ภาคส่วนที่เกี่ยวข้องในด้านการบริหารจัดการ การปกป้องคุ้มครอง การดูแลรักษา เพื่อสามารถส่งต่อกระบวนการดังกล่าวให้กับคนรุ่นต่อๆ ไปให้มีความเข้าใจมี จิตสํานึกต่อแหล่งมรดกโลกในพื้นที่ของตนเอง
“เราพยายามจะเร่งส่งให้คณะอนุวัฒนธรรมภายในเดือนกันยายนนี้ ต่อมามกราคม 2569 จะต้องมีเอกสารส่งให้ยูเนสโก ที่ประเทศฝรั่งเศส เพื่อให้ช่วงเดือน กรกฎาคม ถึงเดือนกันยายน คณะจากยูเนสโกมาสำรวจแหล่งมรดกที่เชียงใหม่ที่มีการเสนอไปในเอกสาร เพื่อสำรวจความร่วมมือชุมชน ท้องถิ่นให้ความร่วมมือจริงหรือไม่ อย่างไรก็ตามถือว่าเป็นความท้าทายเพราะแต่ละแห่งที่ยื่นหลายแห่งเป็นพื้นที่วัด ซึ่งเป็นนิติบุคคล ดังนั้นต้องร่วมมือกันทั้งวัดแล้วก็ชาวเชียงใหม่เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามที่ตั้งเอาไว้ให้ได้” ศุภฤกษ์ กล่าว
ด้าน สุรเชษฐ์ ตาคำมา กำนันตำบลสุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ กล่าวว่า อีกส่วนสำคัญในการที่จะได้รับการประกาศเป็นมรดกโลกนั้น ก็คือประชาชนในพื้นที่ ที่จะต้องเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์และดูแลศิลปะวัฒนธรรมในถิ่นที่อยู่อาศัยอาศัยของตน
“สำหรับในพื้นที่ตำบลสุเทพที่เป็นที่ตั้งของวัดอุโมงค์หนึ่งในวัดที่การเสนอภายในเอกสาร ก็ได้มีการพูดคุยกับชาวบ้านและการประชุมหารือกับทางคณะกรรมการ ซึ่งชาวบ้านส่วนใหญ่ก็เห็นตรงกันว่าสนับสนุนที่จะให้เชียงใหม่เป็นเมืองมรดกโลกทางวัฒนธรรม หากได้รับเลือกแล้ว ก็เชื่อว่าจะเป็นผลดีกับชาวบ้านด้วยเนื่องจากคาดว่าน่าจะมีนักท่องเที่ยวเข้ามาในพื้นที่มากขึ้น ซึ่งก็จะสร้างรายได้ให้กับชุมชน ในส่วนของการดูแลรักษ์คิดว่าน่าจะทำให้ชาวบ้านอยากดูแลเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ที่จะกลายเป็นคนที่เข้ามาดูและอยู่ร่วมกับสถานที่สำคัญเหล่านี้ต่อไปในอนาคต”
ขณะที่ อาจารย์กมลวรรธ สุจริต ภาควิชานิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ กล่าวว่า หากถามว่า หากเชียงใหม่ได้เป็นเมืองมรดกโลกทางวัฒนธรรมจะส่งผลดีต่อเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวหรือไม่ คาดว่าจะได้บ้างแต่ไม่มาก เพราะสิ่งที่เป็นตัวกระตุ้นเศรษฐกิจการท่องเที่ยวได้ดีที่สุดคือ “นโยบายด้านการท่องเที่ยวและการผลักดันของรัฐบาล”
“เมืองไทยมี มรดกโลก หลายแห่งแล้ว เช่น เขาใหญ่ซึ่งเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ เขตวังเก่าจังหวัดพระนครศรีอยุธยา หรือเมืองเก่าสุโขทัย นำมาซึ่งคำถามที่ว่าการเป็นเมืองมรดกโลกของจังหวัดเหล่านั้น มีส่วนในการกระตุ้นเศรษฐกิจ ระยะยาวมากขึ้นเพียงใด”
“ในส่วนของเชียงใหม่หากได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม ก็อาจจะเป็นกระแสโหมกระพือได้สักพัก แต่ทำไมวัฒนธรรมปัจจุบันที่เชียงใหม่มีอยู่จึงไม่สามารถกระตุ้นเศรษฐกิจการท่องเที่ยวด้วยตัวมันเอง ถึงจะต้องไปผลักดันเป็นมรดกโลก เพื่อสร้างคุณค่าหรือสร้างมูลค่า”
อาจารย์กมลวรรธ กล่าวต่อว่า ส่วนตัวมองว่า การท่องเที่ยวของเชียงใหม่ในปัจจุบัน เรียกได้ว่า กินบุญเก่าของเมืองหลวงแห่งอาณาจักรล้านนา ที่มีประวัติศาสตร์ของตนเอง ประกอบกับโครงสร้างพื้นฐานด้านการเดินทาง ทั้งทางบกคือ ถนน รถไฟ และทางอากาศคือท่าอากาศยานนานาชาติเชียงใหม่ คือตัวแปรสำคัญที่ทำให้ การเดินทางมายังเชียงใหม่ สะดวกและมีทางเลือกที่หลากหลาย แต่ภาพลักษณ์ด้านการท่องเที่ยวของเชียงใหม่ที่เห็นได้ชัดคือ เน้นปริมาณ และ ราคาถูก คือเน้นกลุ่มนักท่องเที่ยวจำนวนมาก แต่กำลังซื้อของนักท่องเที่ยวไม่ได้มีคุณภาพ เหมือนกับเมืองท่องเที่ยวอื่นๆ เช่น ภูเก็ต สมุย พัทยา ส่งผลให้ภาคการผลิต และภาคบริการ ไม่สามารถจะดันราคาให้สูงขึ้นไปได้มาก
“ก่อนที่เราจะมองไปไกลว่าจะเปลี่ยนหรือไม่เปลี่ยน เราต้องดูปัจจุบันก่อน ในทางกายภาพ อาคารบ้านเรือน ร้านค้าร้านอาหารก็เปลี่ยนไปจากเมื่อ 5-10 ที่แล้ว การอพยพย้ายถิ่นของผู้คนหลังช่วงโควิดก็ทำให้ ผู้อาศัยใหม่หรือประชากรแฝงของเมืองเชียงใหม่มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กลุ่มคนที่อยู่คอนโดมิเนียม เพราะฉะนั้นเชียงใหม่เปลี่ยนแปลงไปทุกวัน ตามพลวัตรของโลก ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ ประเพณีปี๋ใหม่เมือง หรือเทศกาลสงกรานต์ ซึ่งภาพการเล่นน้ำสงกรานต์เมื่อ 10 ปีที่แล้วกับปัจจุบันก็แตกต่างกันไป
“เป้าหมายของนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาในช่วงเทศกาลสงกรานต์ก็เปลี่ยนไปจากเดิม จุดศูนย์กลางของการเล่นน้ำก็เปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นแล้วแม้ว่าจะได้ขึ้นทะเบียนมรดกโลกหรือไม่ก็ตามเชียงใหม่ก็จะเปลี่ยนแปลงไป และไม่มีวันที่จะหวนกลับไปเป็นดั่งเช่นในอดีตที่ผ่านมา และต้องตั้งคำถามว่า คนเชียงใหม่เข้าใจอัตลักษณ์วัฒนธรรมของตัวเองมากน้อยแค่เพียงใด ก่อนที่จะผลักดันต่อสายตาชาวโลก” อาจารย์กมลวรรธ กล่าว
