สัญญาณสงครามกลางเมือง? ‘เท็กซัส’ งัดข้อรัฐบาลกลางจุดชนวนแยกตัวจากสหรัฐฯ

ไม่มีประเด็นใดในการเมืองสหรัฐฯ จะมีปัญหามากที่สุดเท่ากับประเด็น ‘ผู้อพยพ’ ผู้คนที่หวังลี้ภัยมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ส่งผลให้ทรัพยากรและรัฐบาลท้องถิ่น รวมถึงรัฐบาลกลางเกิดความตึงเครียด ดังเช่นในกรณีของ ‘รัฐเท็กซัส’ ที่มีพรมแดนติดกับเม็กซิโก 

การเพิ่มขึ้นของผู้อพยพส่งผลให้มีการวิพากษ์วิจารณ์ทางการเมืองมากมาย โดยเฉพาะจากสมาชิกพรรครีพับลิกันที่มีแนวคิดไม่เอาผู้อพยพ กระทั่งล่าสุด ‘เกร็ก แอบบอตต์’ ผู้ว่าการรัฐเท็กซัสจากพรรครีพับลิกัน ได้เพิ่มข้อพิพาทของเขากับรัฐบาลกลางอย่างมีนัยสำคัญ และเพิ่มความเสี่ยงที่จะบานปลาย แม้ว่ามันจะมีข้อพิพาทมานานแล้วก็ตาม

จุดเริ่มต้นของความตึงเครียด 

• มีนาคม 2021: ปฏิบัติการ ‘Lone Star’ ของแอบบอตต์

ไม่ถึง 2 เดือนหลังจากที่โจ ไบเดน ประธานาธิบดีสหรัฐฯ สาบานตนรับตำแหน่ง แอบบอตต์ก็ประกาศว่ากระทรวงความปลอดภัยของสาธารณะรัฐเท็กซัส (DPS) จะปราบปรามการลักลอบขนคนและยาเสพติดเข้ามาในรัฐ ซึ่งเรียกกันในชื่อปฏิบัติการ ‘Lone Star’ โดยแอบบอตต์กล่าวในแถลงการณ์ว่า วิกฤตชายแดนทางใต้รุนแรงขึ้นเรื่อยๆ เนื่องมาจากนโยบายการบริหารของไบเดนที่ปฏิเสธการรักษาความมั่นคงบริเวณชายแดน และเชิญชวนให้มีการเข้าเมืองแบบผิดกฎหมาย  

• กรกฎาคม 2022: กระทรวงยุติธรรม (DOJ) สอบสวนการละเมิดสิทธิพลเมือง

เจ้าหน้าที่ DPS กล่าวว่า DOJ กำลังพยายามตรวจสอบว่าปฏิบัติการ Lone Star ละเมิดพระราชบัญญัติสิทธิพลเมืองปี 1964 ซึ่งห้ามการเลือกปฏิบัติบนพื้นฐานของเชื้อชาติ สีผิว และถิ่นกำเนิดหรือไม่ โดยได้เงินทุนในการตรวจสอบจากรัฐบาลกลาง

• มีนาคม 2023: แอบบอตต์สั่งกั้นรั้วลวดหนามตามแนวชายแดน

หนังสือพิมพ์ El Paso Times ระบุว่า มีการติดตั้งรั้วลวดหนามที่มีใบมีดตามแนวชายแดนยาวเกือบ 100 กม. เพื่อขัดขวางผู้อพยพไม่ให้เข้ามาในรัฐ ทั้งๆ ที่ยังไม่ได้รับอนุญาตอย่างเหมาะสมจากรัฐบาลกลาง ขณะที่แอบบอตต์ก็ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในเขตชายแดนหลายแห่ง เนื่องจากมีผู้อพยพเพิ่มขึ้น พร้อมทั้งตอบโต้บนเอ็กซ์ (ทวิตเตอร์เก่า) ว่า ‘นี่ไม่ใช่การขออนุญาต’

• มิถุนายน 2023: เม็กซิโกส่งข้อความคัดค้านแอบบอตต์ไปยังรัฐบาลกลาง

รัฐบาลเม็กซิโกได้ติดต่อทางการทูตไปยังสหรัฐฯ เพื่อคัดค้านการวางรั้วลวดหนามของรัฐเท็กซัส รวมถึงการลอยสิ่งกีดขวางในแม่น้ำริโอแกรนด์ (Rio Grande) ขณะที่รัฐบาลสหรัฐฯ ย้ำว่าไม่ได้อนุมัติให้เท็กซัสทำเช่นนั้น 

• กรกฎาคม 2023 (วันที่ 3): ทหารเท็กซัสอ้างว่าได้รับคำสั่งให้ ‘ผลัก’ ผู้อพยพกลับลงไปในแม่น้ำ

รายงานระบุว่า ทหารเผชิญหน้ากับกลุ่มผู้อพยพ 120 คนในวันที่ 25 มิ.ย. รวมทั้งเด็กเล็กและหญิงที่กำลังให้นมทารกในเขตมาเวอริก (Maverick) ซึ่งเป็นเขตชนบทชายแดนเท็กซัส โดยทหารอ้างว่าพวกเขาได้รับคำสั่งให้ผลักไสผู้คนกลับลงแม่น้ำเพื่อกลับไปเม็กซิโก นอกจากนี้ยังมีเด็กหญิงวัย 4 ขวบที่พยายามจะข้ามลวดหนามที่ถูกกองพิทักษ์ชาติเท็กซัส ‘กดดัน’ ตามคำสั่ง จนกระทั่งหมดสติไปเพราะความร้อน 

• กรกฎาคม 2023 (วันที่ 7): เท็กซัสติดตั้งแผงกั้นลอยน้ำป้องกันการสัญจรข้ามในแม่น้ำ

ทุ่นสีส้มขนาดใหญ่ที่แอบบอตต์เคยประกาศไว้เมื่อเดือนมิถุนายนเริ่มติดตั้งในแม่น้ำ

• กรกฎาคม 2023 (วันที่ 24): กระทรวงยุติธรรมฟ้องเท็กซัสเรื่องทุ่นดังกล่าว

ไม่นานหลังจากติดตั้ง รัฐบาลกลางได้ฟ้องร้องเท็กซัสโดยอ้างถึงข้อกังวลด้านมนุษยธรรม และข้อเท็จจริงที่ว่าเท็กซัสไม่ได้รับอนุญาตตั้งแต่แรก โดยจุดที่ติดตั้งนั้นใกล้กับเมืองชายแดน เดล ริโอ (Del Rio) ของสหรัฐฯ ซึ่งมีผู้อพยพเข้ามามากขึ้น 3 เท่าระหว่างปีงบประมาณ 2021 – 2022 และตั้งแต่ปี 2022 – 2023 มีการเพิ่มขึ้นของผู้อพยพ 56%  

• สิงหาคม 2023: ผู้อพยพ 2 รายเสียชีวิตในแม่น้ำริโอแกรนด์

พบศพติดอยู่บนทุ่น โดยเจ้าหน้าที่เท็กซัสกล่าวว่า ศพหนึ่งถูกฝังอยู่ที่นั่น และอีกศพจมน้ำลอยออกไปแล้ว  

• ธันวาคม 2023 (วันที่ 1): รัฐบาลกลางสั่งให้แอบบอตต์รื้อทุ่นออก

ศาลอุทธรณ์ของรัฐบาลกลางยึดถือตามคำตัดสินของศาลชั้นต้นเมื่อเดือนกันยายน 2023 ที่ว่าให้เท็กซัสเอาทุ่นออกจากน้ำ ขณะที่เท็กซัสยืนยันว่า บางส่วนของแม่น้ำริโอแกรนด์ไม่ได้อยู่ใต้กฎหมายของรัฐบาลกลางที่ควบคุมน่านน้ำที่สามารถเดินเรือได้ ด้านผู้พิพากษาคนหนึ่งค้านว่า การรื้อทุ่นออกจะไม่ช่วยคลี่คลายความตึงเครียดใดๆ

• ธันวาคม 2023 (วันที่ 18): แอบบอตต์ลงนามในกฎหมายเอาผิดผู้อพยพผิดกฎหมาย

แอบบอตต์ลงนามในร่างกฎหมายที่ระบุให้การเข้าเท็กซัสอย่างผิดกฎหมายเป็น ‘อาชญากรรม’ ของรัฐ รวมถึงลงนามอนุญาตให้ใช้เงิน 1,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ราว 35,000 ล้านบาท) ในการก่อสร้างแนวกั้นชายแดน 

• มกราคม 2024 (วันที่ 11): เท็กซัสเข้าคุมสวนเชลล์บี (Shelby Park)

ความตึงเครียดในปัจจุบันมีจุดศูนย์กลางอยู่ที่สวนสาธารณะเชลล์บี ในรัฐเท็กซัส ซึ่งควบคุมโดยกองกำลังพิทักษ์ชาติเท็กซัส (National Guard) หลังจากที่มีผู้อพยพกลุ่มหนึ่งลุยแม่น้ำริโอแกรนด์เข้ามา ทำให้แอบบอตต์ลงนามในประกาศฉุกเฉินเพื่อปิดสวนสาธารณะ และเจ้าหน้าที่รัฐบาลกลางไม่สามารถเข้าถึงสวนดังกล่าวได้

• มกราคม 2024 (วันที่ 13): ข้อกล่าวหาที่ว่า เท็กซัสปล่อยให้เด็กจมน้ำ

หลังจากนั้นไม่นาน ผู้อพยพหลายคนรวมทั้งเด็ก 2 คน ถูกพบว่าจมน้ำเสียชีวิต โดยเด็กที่เสียชีวิตมีอายุ 8 ขวบ และ 10 ขวบ 

• มกราคม 2024 (วันที่ 22): ศาลฎีกาอนุญาตให้หน่วยงานรัฐบาลกลางรื้อลวดหนาม

การอุทธรณ์ดังกล่าวได้รับเสียง 5 ต่อ 4 เสียงในศาลฎีกา  

• มกราคม 2024 (วันที่ 24): แอบบอตต์ออกแถลงการณ์ปกป้องอำนาจของเท็กซัส

แอบบอตต์ออกแถลงการณ์ท้าทายอำนาจรัฐบาลกลางด้วยประเด็นดังกล่าว โดยระบุว่ารัฐเท็กซัสกำลังตกอยู่ภายใต้ “การรุกราน” (จากผู้อพยพที่หลั่งไหลเข้ามา) และมีอำนาจในการป้องกันตนเองตามรัฐธรรมนูญของรัฐ

• มกราคม 2024 (วันที่ 25): สมาชิกพรรครีพับลิกันคนอื่นๆ สนับสนุนประเด็นของแอบบอตต์

ผู้ว่าการรัฐคนอื่นๆ เข้าข้างแอบบอตต์อย่างเปิดเผย เช่นเดียวกับ โดนัลด์ ทรัมป์ อดีตประธานาธิบดีสหรัฐฯ เองก็เห็นด้วยกับประเด็นดังกล่าวเช่นกัน โดยทรัมป์โพสต์บนโซเชียลมีเดียด้วยว่า ‘สนับสนุนให้รัฐทุกแห่งส่งเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยเข้าไปยังรัฐเท็กซัส เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ผิดกฎหมายดข้ามา และให้นำพวกเขากลับไป’

สงครามกลางเมือง

หลังเกิดกรณีพิพาทระหว่างรัฐบาลกลางกับรัฐเท็กซัสก็เริ่มมีการพูดถึงการแยกตัวออกจากสหรัฐฯ ขึ้นมาอีกครั้ง 

ในปี 1996 เดเนียล มิลเลอร์ ผู้นำขบวนการ Texit (หมายถึงการแยกตัวของเท็กซัสจากสหรัฐฯ) เคยกล่าวไว้ว่า ‘เท็กซัสควรแยกตัวจากสหรัฐฯ’ แม้ว่าจะมีเสียงสนับสนุนแต่การเคลื่อนไหวเรื่องนี้ก็ต้องเผชิญกับความพ่ายแพ้อยู่หลายครั้ง นักวิจารณ์ยังเรียกสงครามกลางเมืองครั้งนี้ว่า ‘จิตนาการที่ไม่มีวันสำเร็จ หรืออย่างน้อยก็การจบอย่างสันติ’ แต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้ความมุ่งมั่นของมิลเลอร์หายไป  

“ผมคิดว่าวิถีที่รัฐบาลกลางกำลังดำเนิน และวิถีที่เท็กซัสดำเนินอยู่ต่างมุ่งหน้าไปในทิศทางที่ถูก ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นการตัดสินใจอย่างมีสติ หรือการล่มสลายของรัฐจากการไม่สามารถปฏิบัติตามข้อกำหนดพื้นฐานได้ ผมคิดว่าเท็กซัสจะกลายเป็น ‘ประเทศ’ ภายใน 30 ปีข้างหน้าได้อย่างแน่นอน” มิลเลอร์กล่าว

ขณะที่ในเอ็กซ์ (ทวิตเตอร์) เองก็เกิดเป็น #Texit ขึ้นมา โดยมีทวีตหลายร้อยทวีตเกี่ยวกับแท็กดังกล่าว ผู้ใช้งานคนหนึ่งเขียนว่า “ในฐานะชาวเท็กซัส ฉันเชื่ออย่างสุดใจว่าทางเดียวที่จะทำให้เราก้าวไปข้างหน้าได้ (หรือเรียกง่ายๆ ว่าเจริญได้) คือ Texit รัฐบาลกลางได้ประกาศสงครามกับเท็กซัส เราจะไม่ทนต่อการแย่งชิงอำนาจอธิปไตยและสิทธิตามรัฐธรรมนูญในการป้องกันรัฐเท็กซัสอีกต่อไป” อีกคนเขียนว่า “เท็กซัสมีสิทธิของรัฐในการปกป้องตัวเอง พลเมืองของตัวเอง และเขตแดนของเรา เมื่อรัฐบาลกลางพยายามทรยศ การเคลื่อนไหวของ Texit จะยิ่งแข็งแรงยิ่งขึ้น”

ในแถลงการณ์ที่แอนดรูว์ มาฮาเลริส โฆษกของแอบบอตต์ ระบุว่า ฝ่ายบริหารของไบเดนได้ตัดลวดหนามที่มีไว้เพื่อหยุดการข้ามแดนผิดกฎหมายหลายครั้งแล้ว และเปิดประตูให้กับผู้อพยพผิดกฎหมาย การไม่มีลวดหนามและกลยุทธ์การป้องปรามอื่นๆ ส่งเสริมให้ผู้อพยพทำสิ่งที่ไม่ปลอดภัยและ การข้ามแดนอย่างผิดกฎหมายระหว่างท่าเรือต่างๆ ขณะเดียวกันก็ทำให้งานของทหาร Texas National Guard และทหาร DPS มีอันตรายและยากลำบากมากขึ้น ซึ่งแอบบอตต์ยืนยันที่จะทำงานต่อสู้เพื่อปกป้องทรัพย์สินของเท็กซัส และอำนาจตามรัฐธรรมนูญในการรักษาความปลอดภัยบริเวณชายแดนต่อไป