หนึ่งปีหลังจากทางการจีนยกเลิกมาตรการคุมโควิด-19 เข้มงวด และท่ามกลางการเพิ่มขึ้นของผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจเมื่อเร็วๆ นี้ ส่งผลให้ชาวจีนบางคนเริ่มกังวลว่าทางการจะนำมาตรการระดมตรวจโควิด-19 เป็นวงกว้างและการล็อกดาวน์เข้มงวดที่นำไปสู่การประท้วงทั่วประเทศกลับมาใช้อีกครั้ง
ความกังวลเหล่านี้เกิดขึ้นในช่วงที่มีรายงานว่ามาตรการการตรวจโควิด-19 ถูกนำกลับมาใช้ที่สนามบินและโรงพยาบาลอีกครั้ง อีกทั้งกระทรวงศึกษาธิการยังประกาศให้โรงเรียนทั่วประเทศยกระดับการป้องกันไวรัสไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 ก่อนที่ฤดูหนาวจะมาถึง
นอกจากนี้ยังมีข่าวลือแพร่กระจายในโซเชียลมีเดียของจีนว่าแอปพลิเคชันติดตามโควิด-19 ถูกนำกลับมาใช้ทั่วประเทศอีกครั้ง โดยผู้ใช้โซเชียลมีเดียบางคนอ้างว่าแอปพลิเคชันดังกล่าวไม่เคยถูกปิดเลย ทั้งยังมีการเซ็นเซอร์แฮชแท็กที่เกี่ยวข้องกับข่าวดังกล่าว ซึ่งยิ่งโหมกระพือความสงสัยของประชาชนขึ้นไปอีก
ผู้ใช้เวยป๋อรายหนึ่งแสดงความคิดเห็นใต้วิดีโอที่เจ้าหน้าที่สวมชุด PPE พ่นยาฆ่าเชื้อในโรงเรียนในมณฑลเหอเป่ยว่า “ภาพแบบนี้ทำให้ฉันไม่สบายใจเลย”
อีกรายหนึ่งบอกว่า “มีข่าวลือว่าแอปพลิเคชันติดตามสุขภาพถูกนำกลับมาใช้ใหม่ และมีความกังวลว่าจะมีการล็อกดาวน์ครั้งใหม่...ความกังวลพวกนี้น่าจะไม่เกิด นอกเสียจากว่าจะมีโรคระบาดใหม่ ความกังวลพวกนี้แสดงถึงความกลัวและความโศกเศร้าเกี่ยวกับความบอบช้ำทางจิตใจตลอด 3 ปีที่ผ่านมา และความเกลียดชังต่อการใช้อำนาจในทางที่ผิดในช่วงโควิด”
ทางการจีนกังวลอะไร?
ช่วงไม่กี่เดือนมานี้โรงพยาบาลในจีนต้องรับมือกับการระบาดของโรคปอดและโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจอื่นในกลุ่มเด็กๆ ทางการจีนระบุว่าสาเหตุของการระบาดมาจากฤดูหนาว เชื้อโรคที่มีอยู่ก่อนแล้ว และโควิด โดยองค์การอนามัยโลก (WHO) ได้เฝ้าติดตามการระบาดของโรคดังกล่าวในจีนอย่างใกล้ชิดและยังเรียกร้องให้ทางการจีนเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับการระบาดนี้ด้วย
เมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา WHO เผยว่า ทางการจีนยกระดับการเฝ้าระวังโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจตั้งแต่กลางเดือนตุลาคม โดยครอบคลุมไวรัสและแบคทีเรียที่ก่อโรคทางเดินหายใจหลายตัว และว่าโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจจะเพิ่มขึ้นในฤดูหนาว
จีนเผชิญการระบาดของโควิด-19 ระลอกใหม่เมื่อเดือนพฤษภาคมจากสายพันธุ์ XBB ซึ่งสร้างความกังวลไปทั่วโลก และแม้จะมีการคาดการณ์ว่าจีนจะมีผู้ติดเชื้อสัปดาห์ละ 65 ล้านคน แต่ในขณะนั้นผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุขเตือนประชาชนไม่ให้ตื่นตระหนกว่าจะเกิดการระบาดระลอกใหม่ เช่นเดียวกับครั้งนี้ที่โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจกำลังระบาด
มาตรการคุมโควิดสุดเข้มของจีน
มาตรการคุมโควิด-19 ให้เป็นศูนย์ของจีนก่อให้เกิดการล็อกดาวน์ทั้งย่านชุมชนหรือเข้มงวดถึงขั้นปิดทั้งเมือง ร่วมกับการใช้แอปพลิเคชันติดตามการติดเชื้อ การระดมตรวจหาเชื้อ และการบังคับกักตัว ซึ่งดูเหมือนว่ามาตรการเหล่านี้จะได้ผล เพราะจีนมีอัตราการติดเชื้อต่ำมากตลอดช่วง 2 ปีของการบังคับใช้นโยบายคุมโควิดให้เป็นศูนย์ (zero-Covid) และแม้ว่าทั่วโลกจะยกเลิกมาตรการเว้นระยะห่างทางสังคม (social distancing) ปล่อยให้ผู้คนใช้ชีวิตกันตามปกติแล้ว จีนก็ยังเดินหน้าคุมเข้มต่อเนื่อง
ในขณะที่ชีวิตในประเทศจีนภายใต้ร่มเงาของโรคระบาดดำเนินไป มาตรการกักกันที่เข้มงวดก็เริ่มได้รับการตรวจสอบอย่างละเอียดมากขึ้นโดยผู้สังเกตการณ์จากต่างประเทศและประชาชนชาวจีน มีรายงานข่าวใหญ่ว่าเจ้าหน้าที่สาธารณสุขบุกเข้าไปในบ้านของชาวบ้านเพื่อตามหาตัวคนติดเชื้อ มีการฆ่าสัตว์เลี้ยงในช่วงที่เจ้าของถูกกักตัว ละแวกบ้านถูกล็อกกุญแจคล้องสายยู ไปจนถึงการขาดแคลนอาหารและยา
ความสิ้นหวังของประชาชนปะทุขึ้นเมื่อเดือนพฤศจิกายนปีที่แล้ว หลังเกิดไฟไหม้อพาร์ตเมนต์แห่งหนึ่งในซินเจียงจนมีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 10 ราย ชาวบ้านโทษว่ามาตรการคุมโควิดที่เข้มงวดขัดขวางการกู้ภัย ต่อมาเกิดการประท้วงมาตรการล็อกดาวน์ที่ดูเหมือนจะไม่มีจุดสิ้นสุดลุกลามไปทั่วประเทศ บางคนถึงกับบอกว่าเป็นความท้าทายครั้งใหญ่ที่สุดของประธานาธิบดีสีจิ้นผิง ไม่กี่สัปดาห์หลังจากนั้นทางการจีนก็ประกาศยกเลิกมาตรการคุมโควิดให้เป็นศูนย์
อย่างไรก็ตาม ความทรงจำเกี่ยวกับมาตรการคุมโควิดให้เป็นศูนย์ยังคงอยู่ในจิตใจของผู้ที่ผ่านเหตุการณ์นั้นมาราวกับว่ามันเพิ่งเกิดขึ้น
บางคนได้เรียนรู้ที่จะพูดจาตลกขบขันกับนโยบายที่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวาง จนชุด PPE กลายเป็นชุดยอดฮิตในเทศกาลฮาโลวีนในเซี่ยงไฮ้เมื่อเดือนตุลาคมที่ผ่านมา
แต่ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่าสำหรับชาวบ้านหลายๆ คน การฟื้นฟูจากความบอบช้ำทางจิตใจต้องใช้เวลาอีกหลายปี
Photo by AFP / Noel Celis
