กฎหมายต่างชาติเอาผิดเยาวชนก่อคดี ‘ทำผิดแบบผู้ใหญ่ก็ต้องรับโทษแบบผู้ใหญ่’

จากกรณีกลุ่มวัยรุ่นซึ่งหนึ่งในนั้นเป็นลูกตำรวจร่วมกันฆ่า “ป้าบัวผัน” ก่อนน้ำศพไปทิ้งในสระน้ำข้างโรงเรียนที่จังหวัดสระแก้ว จนเกิดเสียงเรียกร้องในสังคมไทยให้ลงโทษเยาวชนกลุ่มนี้ด้วยโทษของผู้ใหญ่ เพราะมีพฤติกรรมโหดร้ายทารุณ ทั้งยังเคยทำผิดมาก่อน จนแฮชแท็ก #ยกเลิกกฎหมายเยาวชน ติดเทรนด์ทวิตเตอร์  

เมื่อดูกฎหมายไทย พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 ได้เปิดช่องให้มีการโอนคดีที่เยาวชนทำผิดไปพิจารณาในศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีธรรมดาเหมือนคดีของผู้ใหญ่ทั่วไปได้ตาม มาตรา 97 วรรค 2 ที่ระบุว่า

"คดีอาญาที่อยู่ในอำนาจศาลเยาวชนและครอบครัว ถ้าศาลเยาวชนและครอบครัวพิจารณาโดยคำนึงถึงสภาพร่างกาย สภาพจิตใจ สติปัญญา และนิสัยแล้ว เห็นว่าในขณะกระทำความผิด หรือในระหว่างการพิจารณา เด็ก หรือเยาวชนที่ต้องหาว่ากระทำความผิดมีสภาพเช่นเดียวกับบุคคลที่มีอายุตั้งแต่สิบแปดปีบริบูรณ์ขึ้นไป ให้มีอำนาจสั่งโอนคดีไปพิจารณาในศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีธรรมดาได้"

การดำเนินคดีกับเด็กและเยาวชนในหลายประเทศก็มีหลักการดำเนินคดีแบบเดียวกันนี้  

สหรัฐฯ: หลายรัฐลดอายุเยาวชนที่ต้องรับโทษแบบผู้ใหญ่ 

ช่วงทศวรรษ 1980-1990 เยาวชนก่อคดีฆาตกรรมเพิ่มขึ้นอย่างน่าตกใจ ทำให้มีการออกกฎหมายที่เปิดทางให้ส่งตัวเยาวชนที่ทำผิดไปดำเนินคดีในศาลผู้ใหญ่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการลดอายุเยาวชนที่ต้องรับโทษแบบผู้ใหญ่ เพิ่มคดีที่ต้องส่งตัวจากศาลเยาวชนไปพิจารณาที่ศาลอาญา หรือการออกกฎหมายให้โอนคดีไปยังศาลอาญาโดยอัตโนมัติสำหรับอายุและความผิดที่กำหนด 

ภายในปี 1992 มากกว่า 40 รัฐผ่านกฎหมายให้ดำเนินคดีกับเยาวชนแบบผู้ใหญ่ 

ในหลายๆ รัฐกำหนดอายุของผู้กระทำผิดเยาวชนที่อาจถูกดำเนินคดีแบบผู้ใหญ่ไว้ที่อย่างน้อย 16 ปี บางรัฐอยู่ที่ 13 ปี และไม่กี่รัฐที่ออกกฎหมายให้เด็กไม่ว่าจะวัยไหนต้องถูกดำเนินคดีแบบผู้ใหญ่หากทำความผิดที่กำหนดไว้ อาทิ ฆ่าผู้อื่น 

และแนวโน้มในขณะนี้คือ บางรัฐลดอายุขั้นต่ำของเยาวชนที่จะถูกดำเนินคดีแบบผู้ใหญ่ลง เนื่องจากสังคเริ่มมองว่าอาชญากรรมเด็กกำลังเพิ่มขึ้น และผู้กระทำผิดก็อายุน้อยลงๆ โดยเงื่อนไขที่ศาลเยาวชนจะพิจารณาโอนคดีเยาวชนไปยังศาลผู้ใหญ่ ได้แก่ การกระทำความผิดร้ายแรง เยาวชนมีคดีติดตัวหลายคดี หรือการบำบัดฟื้นฟูที่ผ่านมาไม่ประสบความสำเร็จ 

เมื่อต้นปีที่แล้วศาลในรัฐฟลอริดาของสหรัฐฯ สั่งจำคุกตลอดชีวิตวัยรุ่นชายวัย 16 ปีที่ก่อเหตุสะเทือนขวัญแทงเพื่อนร่วมชั้น 114 ครั้งจนเสียชีวิตเมื่อปี 2021 ซึ่งขณะนั้นเจ้าตัวอายุเพียง 14 ปี และถูกตั้งข้อหาแบบผู้ใหญ่

อาร์. ลี สมิธ ผู้พิพากษาที่พิจารณาคดีนี้เผยว่า เขาใช้ปัจจัยหลายอย่างในการพิจารณาลงโทษ รวมทั้งอายุของจำเลย ประกอบกับมีการไตร่ตรองไว้ก่อน และจำเลยยังเป็นผู้ลงมือเพียงคนเดียว ไม่ได้ถูกคนอื่นกดดันให้ลงมือก่ออาชญากรรมที่ร้ายแรง

อังกฤษ: หนึ่งในประเทศที่กำหนดอายุเยาวชนที่ต้องรับโทษแบบผู้ใหญ่ไว้น้อยที่สุด 

เยาวชนที่อายุ 10 ปีอาจถูกดำเนินคดีแบบผู้ใหญ่หากทำความผิดร้ายแรง อาทิ ฆาตกรรม ความผิดเกี่ยวกับอาวุธปืน ความผิดเกี่ยวกับการล่วงละเมิดเพศ

เยอรมนี: จำคุกสูงสุด 10 ปี ไม่โอนคดีไปศาลผู้ใหญ่ 

เยอรมนีไม่มีระบบโอนคดีจากศาลเยาวชนไปยังศาลผู้ใหญ่ โดยเยาวชนที่อายุ 14-17 ปี (Jugendliche) และ 18-20 ปี (Heranwachsende) จะถูกดำเนินคดีในศาลเยาวชน แต่เยาวชนที่อายุ 18-20 ปีอาจถูกดำเนินคดีโดยเปิดเผยต่อสาธารณชน โดยโทษอาจเป็นโทษของเยาวชนหรือของผู้ใหญ่ก็ได้ ขึ้นอยู่กับวุฒิภาวะ ประเภทความผิด พฤติการณ์แวดล้อม หรือแรงจูงใจในการก่อเหตุ 

ทั้งนี้ โทษสูงสุดที่จะลงแก้ผู้กระทำผิดที่อายุน้อยกว่า 18 (หรือวัยรุ่นที่อายุไม่เกิน 21 ปีที่ศาลมองว่ายังเป็นเยาวชน) อยู่ที่ 10 ปีเท่านั้น และไม่มีการประหารชีวิตเยาวชน

แคนาดา: ทำผิดร้ายแรงเจอคุกตลอดชีวิต 

พระราชบัญญัติความยุติธรรมทางอาญาสำหรับเยาวชน (YCJA) ของแคนาดาเปิดช่องให้ผู้พิพากษาใช้โทษสำหรับผู้ใหญ่กับเยาวชนที่กระทำความผิดร้ายแรงและมีอายุตั้งแต่ 14 ปีขึ้นไปขณะลงมือก่อเหตุ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพฤติการณ์แวดล้อมของคดี 

และหากผู้กระทำผิดอายุ 16 หรือ 17 ปีถูกตั้งข้อหาฆ่าผู้อื่นโดยไตร่ตรองไว้ก่อน ฆ่าผู้อื่น พยายามฆ่า มิได้มีเจตนาฆ่าเเต่ทำร้ายผู้อื่นจนเป็นเหตุให้ผู้นั้นถึงเเก่ความตาย ข่มขืนผู้อื่นจนเป็นผู้ถูกข่มขืนได้รับอันตรายสาหัส การพิจารณาคดีจะถูกโอนจากศาลเยาวชนไปศาลผู้ใหญ่โดยอัตโนมัติ นอกเสียจากทนายของจำเลยจะโน้มน้าวให้ผู้พิพากษาพิจารณาคดีในศาลเยาวชนได้สำเร็จ 

แต่ก่อนจะโอนคดีไปศาลผู้ใหญ่จะมีการไต่สวนพิจารณาพฤติการณ์แวดล้อมต่างๆ อย่างรอบคอบ รวมทั้ง เปิดโอกาสให้อัยการ ที่ปรึกษากฎหมายของเยาวชนเเละครอบครัวเข้าร่วมในการพิจารณาด้วย 

การที่ศาลจะมีคำพิพากษาลงโทษทางอาญาต่อเยาวชนที่กระทำความผิดอาญาร้ายแรง อยู่ภายใต้หลักการที่ว่ากระบวนการยุติธรรมทางอาญาสำหรับเยาวชนนั้นต้องแยกเด็ดขาดจากกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของผู้ใหญ่ โดยอยู่บนพื้นฐานของปรัชญาในการลงโทษเด็กและเยาวชน ว่าเป็นการค้นหาสาเหตุของการกระทำความผิด เพื่อปรับปรุงแก้ไข ฟื้นฟู และให้เด็กกลับคืนสู่สังคม โดยสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ในสังคมอย่างปกติสุขและสังคมมีความปลอดภัย 

อย่างไรก็ดี แม้ศาลจะพิพากษาให้เยาวชนรับโทษแบบผู้ใหญ่ แต่เยาวชนเหล่านี้จะไม่ถูกส่งตัวไปจำคุกในเรือนจำของผู้ใหญ่หากอายุยังไม่ถึง 18 ปี  

โทษทางอาญาสูงสุดที่ศาลจะลงได้มีดังนี้  

• ฆ่าผู้อื่นโดยไตร่ตรองไว้ก่อน (first degree murder) มีโทษสูงสุด 10 ปี (ต้องอยู่ในเรือนจำสูงสุด 6 ปี ที่เหลือให้กลับมาอยู่กับชุมชนโดยมีเงื่อนไขและอยู่ภายใต้การควบคุม) 
• ฆ่าผู้อื่นโดยไม่ได้ไตร่ตรองไว้ก่อน (second degree murder) มีโทษสูงสุด 7 ปี (ต้องอยู่ในเรือนจำสูงสุด 4 ปี ที่เหลือให้กลับมาอยู่กับชุมชนโดยมีเงื่อนไขและอยู่ภายใต้การควบคุม) 
• ความผิดอาญาร้ายแรง มีโทษสูงสุด 3 ปี (สำหรับการกระทำผิดที่ผู้ใหญ่อาจต้องรับโทษสูงสุดจำคุกตลอดชีวิต) 
• อาชญากรรมอื่นๆ มีโทษสูงสุด 2 ปี  

หากจำเลยเป็นเยาวชนอายุตั้งแต่ 14 ปีขึ้นไป และกระทำความผิดอาญาร้ายแรง (ความผิดใดๆ ที่ผู้ใหญ่ต้องรับโทษจำคุก 2 ปี) ศาลอาจพิพากษาให้รับโทษแบบผู้ใหญ่ และหากเยาวชนถูกลงโทษแบบผู้ใหญ่ พระราชบัญญัติความยุติธรรมทางอาญาสำหรับเยาวชนจะไม่บังคับใช้กับโทษสูงสุดที่จะลงได้ด้านบน เช่น เยาวชนที่อายุ 14-17 อาจถูกพิพากษาจำคุกตลอดชีวิตหากฆ่าผู้อื่น