ตีแผ่ ‘สวัสดิการ’ ของพลังประชารัฐ แจกเงินคนจนมันจะได้ผลไหม?

เมื่อการเลือกตั้งใหญ่เริ่มใกล้เข้ามา พรรคต่างๆ ก็เริ่มประกาศนโยบาย ‘ลด แลก แจก แถม’ เพื่อดึงดูดคะแนนเสียง นโยบายเหล่านี้ถูกเรียกว่า ‘ประชานิยม’ เพราะเน้นนโยบายแจกเงินให้ประชาชน แต่คำว่าประชานิยมไม่ได้หมายถึงใช้นโยบายการแจกเงินเพื่อหวังคะแนนเสียงเท่านั้น (ประเด็นปัญหาเรื่องนิยาม ‘ประชานิยม’ อ่านเพิ่มเติมในบทความเรื่อง “ในวันที่ประชานิยมกลับมาหลอกหลอนประเทศไทยอีกครั้ง”

แจกเงิน = สวัสดิการ

คำว่าประชานิยมมีความใกล้เคียงกับแนวคิดทางการเมืองที่แบ่งแยกประชาชนกับกลุ่มชนชั้นนำ และนักการเมืองปลุกระดมประชาชนให้ท้าทายอำนาจของชนชั้นนำ ด้วยนิยามนี้คำว่า ‘ประชานิยม’ จึงไม่ใช่เรื่องของการแจกเงิน และหากพูดเรื่อง ‘แจกเงิน’ ในการเลือกตั้งครั้งนี้ ควรใช้คำว่า ‘นโยบายสวัสดิการ’ มากกว่า เพราะการแจกเงินในที่นี้มีเป้าหมายเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน

ส่วนเรื่องการแจกเงิน/สวัสดิการแบบนี้จะสมเหตุสมผลในทางการเงินการคลัง หรือเป็นผลดีหรือไม่ดีต่อประเทศ หรือมีเจตนาที่แท้จริงอย่างไรก็เป็นอีกประเด็นหนึ่ง ในที่นี่เราจะมาสำรวจความเป็นไปได้ว่าการแจกเงิน/สวัสดิการของแต่ละพรรคการเมือง จะต้องใช้งบประมาณแค่ไหน เราจะมาเริ่มสำรวจกันที่พรรคพลังประชารัฐ

พลังประชารัฐสวัสดิการ

เว็บไซต์ของพรรคพลังประชารัฐเผยแพร่ “คำประกาศอุดมการณ์ทางการเมือง 3 พันธกิจ พลังประชารัฐ” คือ
1. สวัสดิการประชารัฐ
2. เศรษฐกิจประชารัฐ
3. สังคมประชารัฐ
ทั้ง 3 พันธกิจนี้ส่วนที่เกี่ยวข้องกับการแจกเงิน/สวัสดิการมากที่สุดคือข้อแรก ซึ่งการวางพันธกิจนี้เอาไว้ข้อแรกน่าจะสะท้อนความตั้งใจของพรรคพลังประชารัฐที่จะให้น้ำหนักกับการแจกเงิน/สวัสดิการ

รัฐสวัสดิการแบบป้อมๆ

ในพันธกิจของพรรคไม่ได้บอกรายละเอียดเรื่องการแจกเงิน/สวัสดิการ แต่ในเว็บไซต์ The Active เรื่อง “นโยบายแจกเงิน ทำได้จริงหรือไม่?” ได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการแจกเงิน/สวัสดิการของพรรคพลังประชารัฐ ซึ่งมีดังนี้

นโยบายบัตรประชารัฐ 700 บาท (อุดหนุนรายจ่ายเครื่องอุปโภคบริโภค และค่าเดินทาง)
‘แม่บุตร ธิดา ประชารัฐ’ สนับสนุนเงินเดือนละ 10,000 บาท จำนวน 5 เดือน เริ่มตั้งแต่อายุครรภ์ 4 เดือน จนถึง 9 เดือน
เงินในการเลี้ยงบุตรจำนวน 3,000 บาทต่อเดือน เป็นระยะเวลา 6 ปี

จากนโยบายแจกเหล่านี้ เราจะมาสำรวจความเป็นไปได้ของนโยบายหลักที่สร้างชื่อให้พรรคนี้มากที่สุดกัน คือ บัตรประชารัฐ หรือ ‘บัตรคนจน’

รัฐบาลต้องจ่ายเท่าไร

บัตรประชารัฐ 700 บาท (ณ วันที่ 16 ตุลาคม 2565 ยอดลงทะเบียนบัตรคนจนอยู่ที่ 21.45 ล้านคน) ต้องใช้งบประมาณ 15,015 ล้านบาทโดยประมาณ ต่อเดือน และใน 1 ปีจะต้องใช้งบประมาณ 1.8 แสนล้านบาท
พล.อ. ประวิตร วงษ์สุวรรณ หัวหน้าพรรคเคยกล่าวว่า หากมีผู้ได้รับสิทธิประมาณ 18 ล้านคน คาดว่าจะต้องใช้งบประมาณ 12,000 ล้านบาท ต่อเดือน หรือ 1.5 แสนล้านบาทต่อปี (เทียบกับงบประมาณประจำปี 2566 ที่ 3.18 ล้านล้านบาท)

แจกแล้วเลิกจนไหม?

ถ้าจะแจกคนที่จนจริงๆ จากตัวเลขของสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ในรายงานสถานการณ์ความยากจนของประเทศไทยในปี 2564 ระบุว่า จำนวนประชากรที่อยู่ต่ำกว่าเส้นความยากจนได้ลดลงจาก 4.7 ล้านคนในปี 2563 เป็น 4.4 ล้านคน (ตัวเลขนี้เผยแพร่เมื่อเดือนธันวาคม 2565)
สภาพัฒน์ฯ ระบุว่าจำนวนคนจนที่ลดลงนี้ “ต้องขอบคุณมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจของรัฐบาลที่ช่วยแบ่งเบาภาระทางการเงินให้กับคนจน เช่น มาตรการเพิ่มกำลังซื้อและการปรับลดค่าสาธารณูปโภค”

ถ้าไม่แจกจะได้ไหม?

บัตรประชารัฐเป็นสวัสดิการประเภทหนึ่ง ในแง่หนึ่งสวัสดิการคือการลงทุนกับประชาชน เพื่อให้มีชีวิตที่ดีขึ้น และจะกลายเป็นกำลังการผลิตที่แข็งแกร่งของชาติ ดังนั้น นอกจากการแจกเงินช่วยคนยากจนแล้ว พลังประชารัฐยังแจกเงินเพื่อสนับสนุนการมีบุตร เพื่อเพิ่มประชากร อันเป็นกำลังการผลิตที่ตอนนี้เริ่มลดลง
ในโลกนี้ไม่มีของฟรี สวัสดิการต้องใช้เงินมหาศาล เป็นเหตุให้รัฐบาลไทยต้องใช้นโยบายงบประมาณขาดดุลมาหลายปีติดต่อกัน จึงต้องเดิมพันเหมือนกันว่าการแจกเงินจะทำให้ประชาชนสามารถลืมตาอ้าปากแล้วลุกขึ้นมายืนหยัดด้วยตัวเองได้หรือไม่

สรุปแจกดีหรือไม่ดี?

แต่บัตรประชารัฐมีจุดประสงค์เพื่อช่วยเหลือคนที่ว่างงานหรือมีรายได้ไม่เกิน 1 แสนบาทต่อปีด้วย ดังนั้นถ้าสร้างงานให้ประชาชนได้ ตัวเลขของผู้ใช้สิทธิ์บัตรประชารัฐก็จะลดลง ช่วยทำให้รัฐบาลไม่ต้องใช้จ่ายเกินตัว
อย่างน้อยมีสัญญาณที่ดีว่าการจัดเก็บภาษี ปี 2566 ไตรมาสแรก ได้เกินเป้ากว่า 60,000 ล้านบาท ส่วนใหญ่มาจากการเก็บภาษีนิติบุคคล (ภาคธุรกิจ) และภาษีมูลค่าเพิ่ม (การใช้จ่ายของประชาชน) แสดงว่าธุรกิจฟื้นตัว ซึ่งจะหมายถึงการจ้างงานเพิ่ม และคนจะมีงานทำ และมีกินมีใช้เพิ่มขึ้นตามไปด้วย

อย่างที่บอกไปตั้งแต่แรกว่า ในบทความนี้เราไม่ได้ดีเบตกันเรื่องเป้าหมายทางการเมืองของการแจกเงิน/สวัสดิการ แต่เราต้องการจะหาคำตอบว่าการแจกเงิน/สวัสดิการของพรรคพลังประชารัฐเป็นโมเดลสวัสดิการที่สมเหตุสมผลหรือไม่ในทางการเงินการคลัง และมีประสิทธิภาพหรือไม่ในทางเศรษฐกิจ เบื้องต้นเราพบว่ามันอาจจะช่วยลดจำนวนคนจนลงได้ และยังอาจช่วยเพิ่มกำลังการซื้อของผู้บริโภคได้ ซึ่งช่วยภาคธุรกิจให้ฟื้นตัว (และสามารถจ้างงานได้ อันจะช่วยลดคนตกงานและคนจนลงไปอีก)

แต่ภาษีที่เก็บได้มากขึ้นและจำนวนคนจนที่ลดลงเป็นผลลัพธ์ระยะสั้น หากกราฟคนจนในประเทศพุ่งขึ้นมาอีกครั้ง คงต้องทบทวนอีกครั้งว่า เป็นเพราะนโยบายแจกเงินเป็นสิ่งที่ไม่ยั่งยืนหรือไม่?

และเราต้องตระหนักด้วยว่า นี่คือการวิเคราะห์ด้วยข้อมูลที่พอจะจับต้องได้และพอจะมองเห็นได้ สิ่งที่เรามองไม่เห็นและไม่รู้คือ การแจกเงินครั้งนี้มีเหตุผลอื่นนอกจากการยกระดับคุณภาพชีวิตประชาชนหรือไม่ คำตอบของความสงสัยนี้ขึ้นอยู่กับประชาชนเองว่าพวกเขาจะไว้ใจพรรคการเมืองนี้หรือไม่ เมื่อเข้าคูหากาบัตรเลือกผู้แทนฯ ครั้งใหม่